Hướng dẫn làm gốm cho người mới bắt đầu

Bạn đã bao giờ muốn tự tay tạo ra những chiếc ly sứ xinh xắn, những chiếc bát độc đáo hay đơn giản là một bình hoa nhỏ nhắn để trang trí cho ngôi nhà của mình? Làm gốm không chỉ là một hoạt động thư giãn mà còn là cơ hội để bạn thể hiện sự sáng tạo. Nếu bạn đang tìm kiếm một hướng dẫn làm gốm cho người mới bắt đầu, hãy cùng Hanami khám phá thế giới đầy màu sắc của nghệ thuật gốm sứ nhé!

Lịch sử hình thành của gốm sứ

Gốm sứ là một trong những phát minh quan trọng nhất của nhân loại, đã xuất hiện từ thời kỳ Đồ Đá khiến gần 10,000 năm trước Công Nguyên. Ban đầu, con người sử dụng đất sét để tạo ra các vật dụng đơn giản như bát, chén và bình đựng nước. Qua thời gian, kỹ thuật làm gốm sứ ngày càng được cải tiến và trở nên tinh xảo.

Trong lịch sử, Trung Quốc là cái nôi của nghệ thuật gốm sứ, đặc biệt nổi bật vào khoảng thế kỷ 7-8 sau Công Nguyên với việc sử dụng đất Kaolin để làm ra những sản phẩm sứ trắng tinh khiết. Các triều đại Nguyên và Minh đã sản xuất ra những tác phẩm nghệ thuật đỉnh cao, được ưa chuộng và xuất khẩu trên khắp thế giới.

Tại Việt Nam, gốm sứ cũng phát triển mạnh mẽ từ thời Đông Sơn với những làng nghề nổi tiếng như Bát Tràng và Chu Đậu. Mỗi vùng đất lại có những đặc trưng và phong cách riêng, góp phần tạo nên một nền văn hóa gốm sứ đa dạng và phong phú.

Ngày nay, gốm sứ không chỉ là vật dụng hữu ích mà còn là biểu tượng văn hóa, đóng góp quan trọng vào đời sống tinh thần của nhiều dân tộc trên khắp thế giới.

Hướng dẫn làm gốm cho người mới bắt đầu

Chuẩn bị nguyên liệu và dụng cụ

Trước khi bắt tay vào học làm gốm, bạn hãy chuẩn bị những dụng cụ sau:

• Đất sét (có thể mua ở các cửa hàng gốm chuyên dụng hoặc các làng nghề gốm).
• Nước sạch.
• Bộ dụng cụ làm gốm: dao cắt đất, bàn xoay, dụng cụ tạo hình.

Quy trình làm gốm

Bước 1: Làm quen với kỹ thuật tạo hình

Có nhiều kỹ thuật làm gốm, tạo hình gốm khác nhau, nhưng đối với người mới bắt đầu, bạn nên thử kỹ thuật xoay gốm. Đặt một khối đất sét lên bàn xoay, sau đó dùng tay hoặc dụng cụ để tạo hình theo ý muốn.

Hãy bắt đầu bằng những hình dạng đơn giản như chén hoặc đĩa để làm quen với cảm giác và kỹ thuật. Đặc biệt, tránh áp lực quá mạnh hoặc quá yếu khi điều chỉnh đất sét, để tránh làm cho sản phẩm bị méo hoặc nứt. Mục tiêu là tạo ra những sản phẩm đều đặn và mịn màng.

Bước 2: Nhào đất sét

Sau khi đã làm quen được với kỹ thuật tạo hình. Bạn sẽ đến bước tiếp theo là nhào đất sét. Nhào đất sét là một bước vô cùng quan trọng trong quá trình làm gốm tại nhà. Đầu tiên, bạn cần chuẩn bị một lượng đất sét vừa đủ và đặt nó lên một bề mặt sạch, phẳng. Bắt đầu bằng cách dùng cả hai bàn tay hoặc một công cụ nhào, nhẹ nhàng ấn và xoay khối đất. Mục tiêu chính của việc nhào đất sét là loại bỏ tất cả các bọt khí và làm cho đất sét trở nên đồng nhất và mềm mịn.

Để đạt được độ mịn mong muốn, hãy nhào đất liên tục trong khoảng 10-15 phút, hoặc cho đến khi bạn cảm nhận được đất sét dẻo và không còn cảm giác hạt sạn. Nếu bạn thấy đất sét quá khô hoặc quá ướt, hãy điều chỉnh bằng cách thêm nước hoặc để cho đất sét khô bớt.

Bước 3: Tạo hình sản phẩm

Việc tạo hình sản phẩm gốm sứ là một bước đòi hỏi sự tỉ mỉ và sáng tạo. Bạn có thể sử dụng bàn xoay gốm hoặc tay không để tạo hình theo ý muốn.

• Sử Dụng Bàn Xoay Gốm: Đặt khối đất sét lên bàn xoay và đảm bảo đất sét dính chặt vào bàn xoay để không bị xê dịch khi quay. Khi bàn xoay bắt đầu chuyển động, hãy giữ hai tay ổn định và nhẹ nhàng điều chỉnh đất sét. Bắt đầu bằng cách ấn nhẹ ngón tay vào giữa khối đất để tạo ra một lỗ nhỏ. Sau đó, từ từ mở rộng lỗ này và dùng cả hai tay để điều chỉnh hình dáng sản phẩm. Hãy đảm bảo áp lực đủ mạnh để định hình nhưng không quá mạnh để tránh làm méo sản phẩm.
• Tạo Hình Bằng Tay Không: Nếu bạn không có bàn xoay, bạn vẫn có thể tạo hình bằng tay không. Đầu tiên, cuộn đất sét thành những viên nhỏ và từ từ nắn và kéo để tạo ra hình dạng mong muốn. Phương pháp này đòi hỏi nhiều kiên nhẫn và sự tỉ mỉ trong từng bước.

Bước 4: Sấy khô

Sau khi hoàn thành việc tạo hình, bạn cần để sản phẩm khô tự nhiên trong khoảng 24-48 giờ. Đây là giai đoạn quan trọng để đảm bảo sự bền vững của sản phẩm. Sản phẩm cần được đặt ở nơi thoáng mát, tránh xa gió mạnh và ánh nắng trực tiếp. Gió mạnh có thể làm sản phẩm khô quá nhanh và gây nứt, trong khi ánh nắng trực tiếp có thể làm biến dạng hình dạng. Để đảm bảo sự đồng đều, bạn nên xoay mặt sản phẩm từ từ để đảm bảo khô đều cả từ bên trong lẫn bên ngoài.

Bước 5: Nung gốm

Khi sản phẩm đã khô hoàn toàn, tức là không còn bất kỳ vùng nào ẩm ướt, bạn có thể tiến hành nung gốm. Đưa sản phẩm vào lò nung và đặt ở nhiệt độ phù hợp, thường từ 1000°C đến 1300°C, tùy theo loại đất sét và yêu cầu cụ thể của sản phẩm. Nung gốm không chỉ giúp sản phẩm cứng cáp và bền vững hơn, mà còn loại bỏ hoàn toàn độ ẩm còn lại bên trong đất sét.

Quá trình nung gốm cần thực hiện một cách cẩn thận để tránh vỡ hoặc nứt do thay đổi nhiệt độ đột ngột. Bạn nên tăng nhiệt độ lò từ từ và đều đặn, đảm bảo sự bền vững cho sản phẩm. Sau khi nung, để sản phẩm nguội tự nhiên trong lò trước khi lấy ra để tránh sốc nhiệt.

Mẹo chọn gốm sứ phù hợp với không gian nhà

Khi trang trí không gian sống, việc chọn gốm sứ phù hợp không chỉ giúp nâng cao thẩm mỹ mà còn tạo sự hài hòa cho căn phòng. Dưới đây là một số mẹo để giúp bạn chọn lựa gốm sứ một cách dễ dàng và hiệu quả:

Yếu Tố	Mẹo
Phong cách trang trí	Xác định phong cách chủ đạo của không gian. Chọn gốm sứ với hoa văn và màu sắc phù hợp với phong cách cổ điển hoặc hiện đại.
Chọn màu sắc phù hợp	Hòa hợp màu sắc của gốm sứ với màu sắc tổng thể của không gian. Chọn màu sắc tương phản cho không gian tươi sáng, và màu sắc nhẹ nhàng cho không gian trang nhã.
Kích thước và hình dạng	Chọn kích thước gốm sứ phù hợp với kích thước không gian. Sử dụng món đồ nhỏ gọn cho không gian nhỏ, và món đồ lớn hoặc độc đáo cho không gian rộng.
Kết hợp với các yếu tố trang trí khác	Kết hợp gốm sứ với các yếu tố trang trí khác như nội thất và ánh sáng. Tạo sự đồng bộ bằng cách chọn gốm sứ có điểm chung về màu sắc hoặc thiết kế.

Bằng cách áp dụng những mẹo này, bạn sẽ dễ dàng chọn được gốm sứ phù hợp với không gian sống của mình, tạo nên một không gian đẹp và hài hòa.

Cách bảo quản và vệ sinh

Gốm sứ là những món đồ trang trí và dụng cụ nhà bếp không chỉ đẹp mắt mà còn bền bỉ nếu được chăm sóc đúng cách. Để giữ cho gốm sứ luôn như mới và đảm bảo độ bền lâu dài, bạn cần chú ý đến cách bảo quản và vệ sinh đúng cách.

Bảo quản gốm sứ

• Tránh ánh sáng mặt trời trực tiếp: Để tránh làm phai màu hoặc biến dạng sản phẩm, hãy bảo quản gốm sứ ở nơi khô ráo và tránh ánh sáng mặt trời trực tiếp.
• Tránh nhiệt độ cực đoan: Gốm sứ có thể bị nứt hoặc vỡ khi tiếp xúc với sự thay đổi nhiệt độ đột ngột. Hãy tránh đặt gốm sứ ở gần nguồn nhiệt như lò sưởi hay trong tủ lạnh.
• Sử dụng vải mềm để bảo vệ: Khi lưu trữ, hãy dùng vải mềm hoặc giấy lót giữa các món đồ gốm sứ để tránh trầy xước hoặc va chạm.

Vệ sinh gốm sứ

• Rửa bằng tay với nước ấm: Sử dụng nước ấm và xà phòng nhẹ để rửa gốm sứ. Tránh dùng chất tẩy rửa mạnh hoặc chất tẩy trắng có thể làm hỏng lớp men.
• Sử dụng bọt biển mềm: Dùng bọt biển mềm hoặc khăn vải mềm để lau sạch bề mặt. Tránh sử dụng miếng cọ có độ mài mòn cao có thể làm trầy xước bề mặt.
• Sấy khô ngay lập tức: Sau khi rửa, hãy lau khô gốm sứ ngay lập tức để tránh nước đọng lại có thể gây nấm mốc hoặc ố vàng.